De Smalle en Brede Haven en haar Gele Monster

Steek de straat over en ga dan wederom naar links. Stop even aan de waterkant aan uw rechterzijde.

Hier was vroeger de vismarkt. Logisch dan ook dat u nu in de Visstraat staat. Het kan u daarbij opvallen dat deze haven aan beide kanten van het water een andere naam heeft. De ene kant heet de Smalle haven en de andere kant de Brede Haven.

Rond 1800 was Den Bosch één van de belangrijkste steden als het ging om de scheepvaart. Het was de schakel tussen Amsterdam en Rotterdam en de rest van het West-Europese achterland.

Aldus werd er gebruikt gemaakt van een haven die al uit 1448 dateert. In die periode werden de eerste kademuren aangelegd langs de Binnendieze en zo ontstond de Brede haven. Uit bronnen is op te maken dat de brug waar u nu overheen wandelt al in 1356 bestond en ook wordt beschreven dat er in 1406 hier al een loskraan stond. Deze oude binnenhaven was ontstaan toen in de 14e eeuw de zogenaamde Vughterstroom binnen de tweede ommuring van de stad was komen te liggen.

Rond 1630 werd de binnenhaven zo veel gebruikt, dat men besloot om aan de andere kant van het water ook kademuren te bouwen, zo kwam de Smalle Haven tot stand.

Laten we doorgaan terwijl ik u er meer over vertel. Loop verder in de richting van de Wilhelminabrug, de brug die u eerder op de dag al overstak.

In mijn jeugd stonden aan deze kade de grote hoge fabrieken van De Gruyter.

Piet de Gruyter opende in 1818 een paardengrutmolen: een bedrijf dat peulvruchten, granen en zaden verwerkte. Ook al stonk het in de binnenstad vaak naar koffie branden en het roosteren van cacao, toch denken veel Bosschenaren met een zekere weemoed terug aan deze grootgrutter met een fabriek die ‘het Gele Monster’ werd genoemd, omdat het de hele kade van de smalle haven betrok.

De Gruyter was één van de grootste werkgevers van Den Bosch. Alleen in de productieafdelingen alleen al werkten zo’n 1.500 mensen van wie ruim een derde vrouw was. Op het hoogtepunt waren er meer dan 550 winkels verspreid over het gehele land met bijna 7.500 werknemers.

In 1980 werd de fabriek hier afgebroken en kwamen er appartementen voor in de plaats. De Gruyter fabriek was toen al opnieuw opgebouwd op het industrieterrein van de Rietvelden, waar ondertussen moderne havens waren aangelegd langs de Dieze en de Erveldplas.